Autor:
Koon K. Teo, MBBCh, PhD
Urednici sekcije:
prof. dr. sc.
Diana Delić-Brkljačić, dr. med. i prof. dr. sc.Marko Boban dr. med.
Prijevod:
prof. dr. sc.
Mislav Vrsalović
dr. med. i
Nikola Kos
dr. med.
Fibromuskularna displazija obuhvaća heterogenu skupinu neaterosklerotskih, neupalnih promjena arterija, koje uzrokuju stenozu krvnih žila, okluziju ili aneurizmatsko proširenje.
Fibromuskularna displazija obično pogađa žene između 40. i 60. godine. Uzrok je nepoznat. U rizične čimbenike ubrajaju se nasljeđe i pušenje. Fibromuskularna displazija učestalija je kod bolesnika s jednom od bolesti vezivnog tkiva (npr., Ehlers-Danlosov sindrom tip 4, cistična nekroza medije, hereditarni nefritis, neurofibromatoza).
Najčešći tip je karakteriziran preskačućim regijama zadebljalih i stanjenih fibromuskularnih grebena kao posljedica nakupljanja kolagena u mediji (displazija medije) ili opsežnim depozitima kolagena u vanjskoj polovici medije (perimedijalna displazija). Fibomuskularna displazija može zahvatiti renalne arterije (60–75%), karotidne i intrakranijalne arterije (25–30%), intraabdominalne arterije (9%) ili vanjsku ilijačnu arteriju (5%).
Fibromuskularna displazija je obično asimptomatska, neovisno o lokalizaciji. Simptomi ovise o lokalizaciji:
-
klaudikacije u bedrenoj regiji i listovima te oslabljene femoralne pulzacije kod zahvaćenosti arterija nogu;
-
sekundarna hipertenzija kod zahvaćenosti renalne arterije;
-
tranzitorna ishemijska ataka ili inzult kod zahvaćenosti karotidnih arterija
-
simptomi aneurizmi intrakranijskih arterija
-
rijetko, mezenterijska ishemija kod zahvaćenosti intraabdominalnih arterija
Ultrazvuk može uputiti na dijagnozu, ali konačna dijagnoza se postavlja angiografijom koja pokazuje zrnast izgled (displazija medije i perimedije) ili koncentrična, različito dugačka, glatka suženja (drugi oblici).
Liječenje ovisi o lokalizaciji. To može biti perkutana transluminalna angioplastika, kirurško premoštenje ili operativno liječenje aneurizme. Prestanak pušenja je neobično važan. Kontrola ostalih rizičnih čimbenika za aterosklerozu (hipertenzija, dislipidemija, šećerna bolest) pomaže u prevenciji razvoja signifikantne stenoze arterija.