Uvod u laboratorijsku dijagnostiku infektivnih bolesti

Autor: Maria T. Vazquez-Pertejo, MD, FACP
Urednici sekcije: prof. dr. sc. Adriana Vince, dr. med. i Branimir Gjurašin, dr. med.
Prijevod: Ljiljana Lukić, dr. med.

Laboratorijskim pretragama uzročnici se mogu otkriti direktno (npr. vizualno, pomoću mikroskopa, uzgojem uzročnika u kulturi) ili indirektno (npr. otkrivanjem protutijela na uzročnika). Opće vrste testova uključuju

Iako uzgoj u kulturi predstavlja zlatni standard kod identifikacije uzročnika, rezultati ponekad nisu dostupni danima ili tjednima i neke patogene nije moguće kultivirati, zbog čega su korisne druge, alternativne pretrage. Kad se uzročnik kultivira i identificira, laboratorijski se također može odrediti njegova osjetljivost na antimikrobne lijekove. Ponekad se za utvrđivanje specifičnih gena za rezistenciju mogu koristiti molekularne metode.

Nekim se pretragama (npr. bojenjem po Gramu, rutinskom aerobnom kulturom) može otkriti veliki broj uzročnika i one se uobičajeno koriste kod sumnja na različite infektivne bolesti. Međutim, budući da se ovim pretragama ne može identificirati određeni broj patogena, kliničari moraju biti svjesni ograničenja svakog pojedinačnog testa za svaki pretpostavljeni patogen. U takvim slučajevima, kliničari bi trebali zatražiti pretrage specifične za pretpostavljeni patogen (primjerice specifična bojenja ili medije za uzgoj u kulturi) ili savjetovati laboratorij u odabiru specifičnijih pretraga. (Vidi tablicu Dijagnostički testovi za uobičajene patogene.)

Dijagnostički testovi najčešće patogene

Mikroorganizam

Mikroskopija

Kultura

Ponekad testovi temeljeni na amplifikaciji nukleinskih kiselina (NAAT)

Detekcija antigena

detekcija protutijela

Adapted from Bennett JE, Dolin R, Blaser MJ: Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases, 9th Edition. Elsevier, 2020.

Bakterije

Bacillus anthracis

   

Vrsta Bartonella

 

   

Bordetella pertussis

 

 

Vrste borelije

 

 

Brucella spp

   

Clostridium botulinum

 

Clostridioides difficile

 

 

Clostridium tetani

     

Corynebacterium diphtheriae

 

     

Vrsta Erysipelothrix

     

Francisella tularensis

 

   

Haemophilus ducreyi

 

 

Helicobacter pylori

 

Kingella species

   

Klebsiella species

 

   

Legionella species

 

Listeria species

   

Mycoplasma species

   

 

Neisseria species

   

Nocardia

   

Rhodococcus equus

     

Streptococcus vrste

Treponemu pallidum

 

 

X

Tropheryma whipplei

 

   

Vibrio species

 

   

Yersinia pestis

 

Mikobakterije

Netuberkulozan

     

Tuberkuloza i ulcerans

   

unutarstanični organizmi

Anaplasma vrste

 

 

Chlamydia species

   

 

Coxiella species

   

 

Leishmania species

 

Leptospira species

 

 

Borrelia species

 

Gljive

Aspergillus species

 

Blastomyces species

Candida species

   

Coccidiodes species

Cryptococcus neoformans

 

Dermatophytes

     

Histoplasma capsulatum

Malassezia species

     

Mucorales species

   

Pneumocystis jirovecii

   

Sporothrix species

   

Virusi

Adenovirus

 

   

BK virus

 

   

COVID-19 (SARS-CoV2)

   

 

Cytomegalovirus (CMV)

 

Enterovirusi

 

 

Epstein-Barr Virus (EBV)

   

 

Hepatitis A, B, C, D i E

   

 

Herpes simplex virus

 

Herpes virus 6

   

 

HIV

   

humani papiloma virus (HPV)

 

   

Gripa

 

 

JC virus

   

 

LaCrosse virus

       

Virus limfocitnog koriomeningitisa (LCMV)

   

 

Ospice

   

 

Zaušnjaci

   

 

Norovirus

   

 

Parainfluenza

 

   

Parvovirus B19

 

 

Powassan virus

   

 

Bjesnoća

 

Respiratorni sincicijski virus (RSV)

 

 

Rubeola

       

Virus St. Louis encefalitisa

   

   

Virus krpeljnog encefalitisa

       

Varicella zoster

 

virus Zapadnog Nila

   

 

Zika virus

   

 

jajašca i paraziti

Babesia

 

 

Cryptosporidium

 

 

Ciklospora

 

   

Entamoeba

 

Enterobius vermicularis

       

Giardia

 

   

Crijevne nematode

   

Vrste plazmodija

 

 

Svrab

       

Taenia solium

     

Toxocara species

     

Trichinella spiralis

     

Trypanosoma vrsta