Proptoza je protruzija očne jabučice. Egzoftalmus ima isto značenje, i najčešće se upotrebljava za opis proptoze kod Graves bolesti. Poremećaji koji mogu uzrokovati promjene u izgledu lica i očiju te koje nalikuju proptozi ali nisu uključuju hipertireoza bez infiltrativne bolesti oka, Cushing bolest, i izrazitu pretilost.
Etiologija
Najčešći uzrok je Gravesova bolest, koja uzrokuje edem i limfatičnu infiltraciju tkiva orbite.
Neki Od Uzroka Proptoze
|
Uzrok
|
Ukazujući nalazi
|
Dijagnostički pristup
|
|
Gravesova bolest
|
Očni simptomi: Bol oka, suzenje, suhoća očiju, iritacija, fotofobija, poremećaj očnih mišića koji dovode do pojave dvoslika (diplopije), gubitak vida uzrokovan kompresijom vidnog živca
Sistemski simptomi: Palpitacije, anksioznost, pojačani apetit, gubitak težine, nesanicu, gušavost, pretibijalni miksedem ( vidi: Simptomi i znakovi).
|
Testovi funkcije štitnjače
Ponekad CT ili MRI
|
|
Fistule karotidno-kavernosnog sinusa ili dura-kavernoznog sinus
|
Pulsirajuća proptoza sa orbitalnim šumom
|
Magnetska angiografija mozga
|
|
Tromboza kavernoznog sinusa
|
Oftalmoplegija, glavobolja, ptozu, smanjena vidna oštrina, groznica
|
CT ili MRI
|
|
Kongenitalni (infantilni) glaukom
|
Suzenje, blepharospazam, crvenilo
|
Mjerenje očnog tlaka i pregled očne pozadine (fundusa) učinjen od strane oftalmologa
|
|
Celulitis orbite
|
Crvenilo, groznica, bol, smanjena vidna oštrina, poremećaj bulbomotorike
Obično unilateralan
|
CT ili MRI
|
|
Orbitalni tumori (npr, limfom, hemangiom, vaskularne malformacije)
|
Smanjena vidna oštrina, diplopija, bol
|
MRI ili CT
|
|
Retrobulbarno krvarenje, orbitalni compartment (kompresijski) sindrom
|
Smanjena vidna oštrina, diplopija, bol, oftalmoplegija, čimbenici rizika
|
Hitni CT ili liječenje na temelju kliničkih nalaza
|
|
Meningeom sfeno-orbitalni
|
Bol, glavobolja, defekti vidnog polja, oftalmoplegija
|
MRI ili CT
|
Procjena
Učestalost pojave može ukazivati na dijagnozu. Nagli unilateralni početak ukazuje na intraorbitalnu hemoragiju (koja se može pojaviti nakon operacije, retrobulbarne injekcije, ili traume) ili na upalni proces orbite ili paranazalnih sinusa. Postepeni početak, u periodu od 2 do 3 tjedna, ukazuje na kroničnu upale ili orbitalni inflamatorni pseudotumor (ne-neoplastična stanična infiltracija i proliferacija); usporeniji nastanak simptoma ukazuje na orbitalni tumor.
Specifični oftalmološki nalazi za hipertireozu ali nepovezani s infiltrativnom bolešću oka uključuju nalaz retrakcije vjeđa, zaostajanje vjeđa, elevaciju temporalnog dijela gornje vjeđe (temporal flare) i ukočenost pogleda. Ostali znakovi obuhvaćaju eritem vjeđa i hiperemiju spojnice. Dugotrajnija izloženost zraku dijelova bulbusa koji inače nisu u toj mjeri izloženi, uzrokuje sušenje rožnice te može dovesti do infekcije i ulceracije.
Upozoravajući znakovi
Sljedeći nalazi su od posebne važnosti:
-
Bol u oku ili crvenilo
-
Glavobolja
-
Gubitak vida
-
Diplopija
-
Groznica
-
Pulsirajuća proptoza
-
Neonatalna proptoza
Testiranje
Proptoza se može potvrditi sa egzoftalmometrijom, koja mjeri udaljenost između lateralnog kuta koštane stijenke orbite i rožnice; normalne vrijednosti su manje od 20 mm kod bijele i manje od 22 mm kod crne rase. CT ili MR su često korisni za potvrđivanje dijagnoze i za identificiranje strukturalnih uzroka unilateralnog egzoftalmusa. Testovi funkcije šttnjače su indicirani kada se sumnja na Gravesovu bolest.
Liječenje
U teškim slučajevima potrebno je vlaženje (umjetne suze) rožnice za njenu zaštitu. Kada vlaženje nije dovoljno, može biti potreban operacijski zahvat kojim će se postići bolja pokrivenosti očne jabučice, ili će biti potrebno smanjenje proptoze. Sistemska primjena kortikosteroida (npr. prednizon u dozi od 1 mg/kg po danu tijekom 1 tjedna, te se doza smanjuje tijekom ≥1 mjeseca) često je potrebna jer pomaže u smanjenju i kontroli orbitalne kongestije i edema uzrokovane sa bolesti štitnjače ili upalnim pseudotumorom orbite. Ostali zahvati ovise o etiologiji Liječenje štitnjače često ne utječe na Gravesov egzoftalmus, ali se egzoftalmus tijekom vremena može smanjiti. Tumori se moraju kirurški odstraniti. U slučajevima arteriovenskih fistula koje obuhvaćaju kavernozni sinus može biti učinkovita selektivna embolizacija ili, rijetko, ugradnja zaštitnih mrežica.
Ključne poruke
-
Najčešći uzrok bilateralne proptoze je Gravesova bolest.
-
Akutna unilateralna proptoza ukazuje na infekcije ili vaskularne poremećaje (npr krvarenje, fistule, tromboza kavernoznog sinusa).
-
Kronična unilateralna proptoza ukazuje na tumor.
-
Kada se sumnja na Gravesovu bolest preporuča se učiniti CT ili MRI i testove funkcije štitnjače.
-
Vlaženje umjetnim suzama se preporuča za izloženu rožnicu.