U emetropnom oku (čija je refrakcija normalna), rožnica i leća fokusiraju ulazne svjetlosne zrake na mrežnicu, stvarajući oštru sliku koja se prenosi u mozak. Leća je elastična, osobito u mlađih osoba. Tijekom akomodacije, cilijarni mišići prilagođavaju oblik leće u svrhu pravilnog fokusiranja svjetlosnih zraka. Refrakcijske greške predstavljaju nemogućnost oka da oštro fokusira slike na mrežnici, izazivajući nejasan vid (pogledati sliku Refrakcijske greške).
Refrakcijske greške.
|
(A) Emetropija; (B) miopija; (C) hipermetropija; (D) astigmatizam.
|
Kod miopije (kratkovidnosti) žarišna točka se nalazi ispred mrežnice, jer je rožnica prejake zakrivljenosti i/ili je aksijalna duljina očne jabučice prevelika. Udaljeni predmeti su mutni, ali se bliski predmeti jasno vide. Za ispravljanje miopije koristi se konkavna (minus) leća. Kratkovidnost u dječjoj dobi često raste sve do kraja djetetovog razvoja.
Kod hipermetropije (dalekovidnosti) žarišna točka se nalazi iza mrežnice, jer je rožnica preslabe zakrivljenosti i/ili je aksijalna duljina očne jabučice prekratka. U odraslih su i bliski i udaljeni objekti mutni. Djeca i mladi s blagom hipermetropijom ipak mogu vidjeti jasno zbog svoje akomodacijske sposobnosti. Za korigiranje hipermetropije koristi se konveksna (plus) leća.
Kod astigmatizma nesferična zakrivljenost rožnice ili leće uzrokuje različitu usmjerenost svjetlosnih zraka (npr. vertikalno, koso, horizontalno), koje se zato fokusiraju u različitim točkama. Za ispravljanje astigmatizma se koristi cilindrična leća (dio cilindra). Cilindrične leće imaju refrakcijsku snagu samo uzduž jedne osi.
Prezbiopija predstavlja gubitak sposobnosti leće da mijenja svoj oblik u svrhu fokusiranja bliskih predmeta, a nastupa kod svih ljudi sa starenjem. Tipično se prezbiopija zamjećuje u ranim ili srednjim 40–tim godinama života. Konveksna (plus) leća koristi se za korekciju prezbiopije pri promatranju bliskih predmeta. Te se leće mogu koristiti kao zasebna naočalna stakla ili kao dio bifokalnih i progresivnih naočalnih leća, promjenjivog fokusa.
Anizometropija predstavlja značajnu razliku u refrakcijskoj greški između dva oka (obično > 3 dioptrije). Prilikom korekcije naočalnim lećama stvara se razlika u veličini slike (anizeikonija), što može izazvati poteškoće u spajanju dvije slike različite veličine, ili čak dovesti do supresije jedne od slika.
Simptomi i znakovi
Simptomi i znakovi refrakcijskih grešaka
Glavni simptom refrakcijskih grešaka je nejasna percepcija udaljenih i/ili bliskih predmeta. Glavobolja može biti posljedica prekomjernog kompenzacijskog tonusa cilijarnog mišića ili dugotrajnog škiljenja i mrštenja. Povremeno, dugotrajno gledanje bez treptaja može dovesti do sušenja očne površine, uzrokujući iritaciju očiju, svrbež, vidni zamor, osjećaj stranog tijela i crvenilo. Simptomi refrakcijske pogreške u djece su mrštenje prilikom čitanja, učestalo treptanje ili trljanje očiju.
Dijagnoza
Dijagnoza refrakcijskih grešaka
Ispitivanje vidne oštrine
Korekcija refrakcijske greške
Potpuni oftalmološki pregled
Vidnu oštrinu i refrakciju (određivanje refrakcijske greške) treba ispitivati svakih 1 do 2 godine. Probir provjerom vidne oštrine kod djece pomaže u razotkrivanju refrakcijskih grešaka prije nego što počnu ometati učenje. Kompletni pregled oka kojeg izvodi oftalmolog, mora uključivati ispitivanje refrakcije.
Liječenje
Liječenje refrakcijskih grešaka
Naočale
Kontaktne leće
Refraktivna kirurgija
Metode liječenja refrakcijskih grešaka uključuju korekciju naočalama i/ili kontaktnim lećama te refraktivnu kirurgiju.
Kratkovidnost i dalekovidnost korigiraju se sfernim lećama. Konkavne leće koriste se za korekciju miopije; minus su predznaka ili divergentne. Konveksne leće koriste se za korekciju hipermetropije; plus su predznaka ili konvergentne. Astigmatizam se korigira cilindričnim lećama. Recept za korektivne leće sastoji se od tri brojčane vrijednosti. Prvi broj se odnosi na jakost (snagu) potrebne sferne korekcije (minus za miopiju; plus za hipermetropiju). Drugi broj predstavlja jakost potrebne cilindrične korekcije (plus ili minus). Treći broj predstavlja os cilindra. Na primjer, recept za osobu s miopskim astigmatizmom može glasiti -4.50 + 2,50 × 90, a recept osobe s hipermetropskim astigmatizmom može glasiti +3.00 + 1.50 × 180.