Parijetalne stanice koje se nalaze u gornje dvije trećine (korpusu) želuca luče kiselinu i pomažu probavljanje hrane stvarajući optimalni pH za pepsin i želučanu lipazu i stimulirajući gušteraču na lučenje bikarbonata. Želučana kiselina pomaže probavljanje hrane stvarajući optimalni pH za pepsin i želučanu lipazu i stimulirajući gušteraču na lučenje bikarbonata. Sekreciju želučane kiseline pokreće hrana: pomisao na hranu ili njen miris ili okus izazivaju vagalnu stimulaciju G stanica koje luče gastrin, a nalaze se u distalnoj trećini želuca. Dolazak proteina u želudac dodatno pojačava lučenje gastrina. Cirkulirajući gastrin aktivira otpuštanje histamina iz enterokromafinu sličnih stanica u korpusu želuca. Histamin stimulira parijetalne stanice preko njihovih H2 receptora. One luče kiselinu, a posljedični pad pH stimulira antralne D stanice na lučenje somatostatina, koji inhibira oslobađanje gastrina (negativna povratna sprega).
Lučenje kiseline počinje već pri rođenju a u drugoj godini života doseže razinu karakterističnu za odrasle osobe. U starijih osoba kod kojih nastane atrofični gastritis lučenje kiseline se smanjuje, a u ostalih je održano cijeli život.
Sluznica probavnog trakta je normalno zaštićena s nekoliko različitih mehanizama:
-
Sluznična proizvodnja sluzi i HCO3 tvori pH gradijent između lumena želuca (niski pH) i sluznice (neutralni pH). Sluz služi kao brana od difuzije kiseline i pepsina.
-
Epitelne stanice uklanjaju veliku količinu vodikovih iona (H+) putem membranskog prijenosnog sustava i čvrsto su međusobno vezane što sprječava povratnu difuziju H+ iona.
-
Sluznični optok krvi uklanja suvišak kiseline koja difundira kroz epitelni sloj.
U svezi s reparacijom i održanjem cjelovitosti sluznice nekoliko je čimbenika rasta (npr. epidermalni čimbenik rasta, inzulinu sličan čimbenik rasta I) i prostaglandina.
Čimbenici koji ometaju ove sluznične obrambene mehanizme (posebno NSAR i infekcija s Helicobacter pylori) pojačavaju sklonost gastritisu i ulkusnoj bolesti.
NSAR djeluju lokalno i sustavno i izazivaju upalu sluznice i nastanak ulceracija (ponekad uz GI krvarenje). Supresijom enzima ciklooksigenaze (COX) i posljedičnom inhibicijom stvaranja prostaglandina NSAR smanjuju protok krvi u sluznici želuca, sekreciju sluzi i HCO3 te umnožavanje i popravljanje stanica. NSAR su istovremeno kao slabe kiseline neionizirani pri želučanom pH, zbog čega slobodno prodiru kroz sluznu barijeru u stanice želučanog epitela. Tu se oslobađaju ioni H+ i izazivaju stanično oštećenje. NSAR koji su selektivni COX-2 inhibitori imaju manje želučanih nuspojava jer u sintezi prostaglandina sudjeluje izoenzim COX-1.