Uzroci hepatitisa

Autor: Anna E. Rutherford, MD, MPH
Urednik sekcije: prof. dr. sc. Davor Štimac, dr. med.
Prijevod: Martina Marušić, dr. med.

Hepatitis je upala jetre, koja se očituje difuznom ili fragmentarnom nekrozom.

Hepatitis može biti akutni ili kronični (obično definiran trajanjem > 6 mjeseci). Većina slučajeva akutnog virusnog hepatitisa se spontano razriješi, ali neki prelaze u kronični oblik.

Česti uzroci

Najčešći uzroci hepatitisa uključuju

Za pojavu hepatitisa odgovorno je barem 5 specifičnih virusa (vidi tablicu Karakteristike hepatitisa). Ostali neidentificirani virusi također s velikom vjerojatnošću uzrokuju virusni hepatitis.

Rjeđi uzroci

Rjeđi uzročnici uključuju ostale virusne infekcije (npr. infektivna mononukleoza, žuta groznica, citomegalovirusna infekcija) i leptospirozu.

Infekcije parazitima (npr. shistosomijaza, malarija, amebijaza), piogene infekcije i apscesi zahvaćaju jetru, ali se ne smatraju hepatitisom. Zahvaćanje jetre u sklopu tuberkuloze i ostalih granulomatoznih infiltracija katkad se naziva “granulomatozni hepatitis“, ali klinička slika, biokemijski parametri i histološki nalaz razlikuju se od nalaza kod difuznog hepatitisa uzrokovanog virusima, alkoholom i lijekovima.

Razne sistemske infekcije i druge bolesti mogu dovesti do manjih žarišta upale ili nekroze u jetri. Takav nespecifični reaktivni hepatitis, može dovesti do manjih poremećaja jetrene funkcije, ali obično ne izaziva simptome.

Neki oblici zaraznih i nezaraznih upale jetre sažeti su u tablici Odabrane infekcije sa zahvaćanjem jetre.

Odabrane infekcije sa zahvaćanjem jetre

Bolest ili uzročnik

Manifestacije

* Razlikovati od amebijaze pomoću seroloških testova za amebu i izravne perkutane aspiracije apscesa.

Virusi

Citomegalovirus

U novorođenčadi: hepatomegalija, žutica, prirođeni defekti

U odraslih osoba: bolest slična mononukleozi s hepatitisom; može se javiti poslije transfuzije

Epstein-Barr virusna infekcija

Infektivna mononukleoza

Klinički hepatitis sa žuticom u 5-10%; subklinička zahvaćenost jetre u 90-95% slučajeva

Ponekad teški oblik akutnog hepatitisa u mlađih odraslih osoba.

Žuta groznica

Žutica, sistemska toksičnost, krvarenje

Nekroza jetre s blagom upalnom reakcijom

Ostali

Hepatitis povremeno uzrokuju echovirusi, coxsackie virusi, varicella virus, herpes simplex virus te rubella virus

Bakterije

Aktinomikoza

Granulomatozna reakcija jetre s progresivnim nekrotizirajućim apscesima

Piogeni apsces*

Ozbiljne infekcije, nastale kao posljedica portalne piemije, kolangitisa, hematogenim ili izravnim širenjem; razni uzročnici, posebno gram-negativne bakterije i anaerobi

Znaci bolesti i toksičnost, ali samo blagi poremećaj funkcije jetre.

Tuberkuloza

Jetra je često zahvaćena (najčešće subklinički) uz granulomatoznu infiltraciju; žutica (rijetko)

Neproporcionalno povećana alkalna fosfataza

Ostale

Manji žarišni hepatitis je čest uz brojne sistemske infekcije (obično subklinička manifestacija)

Gljivice

Histoplazmoza

Granulomi u jetri i slezeni koji zacijele kalcifikacijom (obično subklinička slika)

Ostale

Granulomatozna infiltracija ponekad uz kriptokokozu, kokcidioidomikozu, blastomikozu i ostale gljivice

Protozoe

Amebijaza*

Važna bolest, često bez vidljive dizenterije

Obično jedan veliki apsces s likvefakcijom

Sistemna bolest, dovodi do hepatomegalije uz blaži poremećaj jetrene funkcije

Malarija

Čest uzrok hepatosplenomegalije u endemskim područjima

Žutica odsutna ili blaga dok nema aktivne hemolize

Toksoplazmoza

Transplacentarna infekcija

U novorođenčadi: žutica, simptomi sa strane SŽS–a i ostale sistemske manifestacije

Visceralna lišmanioza (kala azar)

Infiltracija retikuloendotelnog sustava parazitima, hepatosplenomegalija

Helminti

Askarijaza

Bilijarna opstrukcija odraslim crvima, granulomi u parenhimu zbog larvi

Klonorhijaza

Infestacija bilijarnog trakta; kolangitis, kamenci, kolangiokarcinom

Ehinokokoza

Jedna ili više hidatidnih cisti, obično kalcificiranog ruba te mogu biti velike, ali često su asimptomatske; funkcija jetre očuvana

Može rupturirati i izliti se u peritoneum ili bilijarni trakt

Fasciolijaza

Akutna: uvećana jetra osjetljiva na palpaciju, vrućica, eozinofilija

Kronična: bilijarna fibroza, kolangitis

Shistosomijaza

Periportalna granulomatozna reakcija na jajašca s progresivnom hepatosplenomegalijom, fibroza poput vrata lule, portalna hipertenzija, varikoziteti

Hepatocelularna funkcija očuvana; nije prava ciroza

Toksokarioza

Visceralna larva migrans

Hepatomegalija s granulomima, eozinofilija

Spirohete

Leptospiroza

Povišena tjelesna temperatura, klonulost, žutica, krvarenje, ozljeda bubrega

Nekroza jetre (često blaga unatoč jakoj žutici)

Sifilis

Prirođeni: novorođenačka žutica i hepatosplenomegalija, fibroza

Stečeni: promjenljivi hepatitis u sekundarnom stadiju, gume s nepravilnim ožiljcima u trećem stadiju

Povratna vrućica

Infekcija s Borrelia.

Sistemski simptomi, hepatomegalija i ponekad žutica

Nepoznati

Idiopatski granulomatozni hepatitis

Aktivna kronična granulomatozna upala nepoznatog uzroka (sarkoidna varijanta?)

Izaziva uglavnom sustavne simptome (npr, groznica, slabost), a može se pojaviti kod konzumacije nekih droga

Sarkoidoza

Granulomatozna infiltracija (uobičajena, najčešće subklinička); žutica (rijetko)

Povremeno, progresivna upala sa stvaranjem ožiljaka i portalna hipertenzija

Ulcerozni kolitis, Crohnova bolest

Niz hepatičnih bolesti, posebice kod ulceroznog kolitisa; uključuje periportralnu upalu (perikolangitis), sklerozirajući kolangitis, kolangiokarcinom i autoimuni hepatitis.

Slaba korelacija između funkcije jetre i aktivnosti crijevnih poremećaja