Nasljedni endogeni poremećaji trombocita su rijetki te uzrokuju doživotnu sklonost krvarenjima. Dijagnoza se potvrđuje testovima agregacije trombocita. Za kontrolu ozbiljnih krvarenja neophodna je transfuzija trombocita.
(Vidi također Pregled poremećaja trombocita.)
Normalna hemostaza zahtijeva urednu adheziju i aktivaciju trombocita.
Adhezija trombocita (tj. trombocita koji su izloženi vaskularnom subendotelu) zahtijeva von Willebrandov faktor (vWF) i glikoproteinski lb / IX kompleks trombocita.
Aktivacija trombocita potiče agregaciju trombocita uz vezanje fibrinogena te zahtijeva glikoproteinski IIb/IIIa kompleks. Aktivacija uključuje oslobađanje adenozin difosfata (ADP) iz granula trombocita te pretvorbu arahidonske kiseline u tromboksan A2 posredstvom ciklooksigenaze. Oslobođeni ADP djeluje na P2Y12 receptor na drugim trombocitima, čime ih aktivira te regrutira na mjesto ozljede. Dodatno, ADP (i tromboksan A2), potiče promjene u glikoproteinskom IIb / IIIa kompleksu što pak povećava vezanje fibrinogena i tako omogućava agregaciju trombocita.
Nasljedni endogeni poremećaji trombocita mogu remetiti bilo koji od navedenih substrata ili koraka. Na takve poremećaje se sumnja kod pacijenata s dugogodišnjom sklonošću krvarenju te normalnim brojem trombocita i urednim koagulogramom. Dijagnoza se obično postavlja na temelju testova agregacije trombocita. Međutim, rezultati testova agregacije trombocita mogu biti vrlo varijabilni te je tumačenje rezultata često dvojbeno (vidi tablicu). Testovi agregacije trombocita procjenjuju sposobnost agregacije trombocita kao odgovor na dodatak raznih aktivatora (npr. kolagena, epinefrina, ADP-a, ristocetina). Studije agregometrije trombocita su nepouzdane kada je broj trombocita <100000 / ul.
Rezultati agregometrije kod nasljednih poremećaja funkcije trombocita
|
Poremećaj
|
Kolagen, adrenalin i niske doze ADP-a
|
Visoke doze ADP-a
|
Ristocetin
|
|
ADP =adenozin difosfat.
|
|
Poremećaji amplificiranja aktivacije trombocita
|
Smanjena
|
Uredna
|
Uredna
|
|
Trombastenija (npr. gubitak glikoproteina IIb / IIIa receptora)
|
Odsutna
|
Odsutna
|
Uredna ili smanjena
|
|
Poremećaji adhezije trombocita (npr. Bernard-Soulierov sindrom, von Willebrandova bolest)
|
Uredna
|
Uredna
|
Smanjena
|
Poremećaji adhezije trombocita
Bernard–Soulierov sindrom je rijetka autosomno recesivno nasljedna bolest. Smanjena je adhezija trombocita zbog defekta glikoproteinskog Ib–IX kompleksa koji veže endotelni VWF. Krvarenja mogu biti obilna. Trombociti su neobično veliki. Ne agregiraju s ristocetinom, ali uredno agregiraju s ADP-om, kolagenom i adrenalinom.
Veliki trombociti s poremećajem funkcije također su prisutni u May-Hegglinovoj anomaliji, trombocitopeničnom poremećaju s abnormalnim leukocitima te u Chédiak-Higashijevom sindromu.
Za kontrolu ozbiljnih krvarenja neophodna je transfuzija trombocita.
Von Willebrandova bolest
nastaje uslijed nedostatka ili defekta von Willebrandovog faktora (vWF) koji je neophodan za adheziju trombocita. Često se liječi dezmopresinom ili zamjenom vWF faktora pasteriziranim koncentratom faktora VIII ili novijim rekombinantnim vWF proizvodima.
Poremećaji aktivacije trombocita
Poremećaji amplifikacije aktivacije trombocita najčešći su nasljedni endogeni poremećaji trombocita, a uzrokuju razmjerno blago krvarenje. Mogu nastati kao posljedica smanjenog ADP-a u granulama trombocita (nedostatak bazena za pohranu), nemogućnosti generiranja tromboksana A2 iz arahidonske kiseline ili uslijed nemogućnosti agregacije trombocita kao odgovor na tromboksan A2.
Testovi agregacije trombocita otkrivaju smanjenu agregaciju nakon izlaganja kolagenu, adrenalinu te niske razine ADP-a i normalnu agregaciju nakon izlaganja visokim razinama ADP-a. Iste se promjene vide i nakon davanja NSAR-a ili ASK, a učinak zna potrajati nekoliko dana. Zato osobama koje su nedavno primale takve lijekove ne treba ispitivati agregabilnost.
Trombastenija (Glanzmannova bolest) je rijetko autosomno recesivno nasljedno stanje s defektom u glikoproteinskom IIb–IIIa kompleksu; trombociti ne mogu agregirati. Pacijenti mogu imati teško krvarenje iz sluznice (npr. krvarenje iz nosa koje se zaustavlja tek nakon tamponade i transfuzije koncentriranih trombocita). Dijagnoza se postavlja kad trombociti ne agregiraju na primjenu adrenalina, kolagena ili čak visokih doza ADP-a, ali prolazno agregiraju na primjenu ristocetina. Za kontrolu ozbiljnih krvarenja neophodna je transfuzija trombocita.