Sijaloadenitis je bakterijska infekcija žlijezde slinovnice, obično uslijed začepljenja izvodnog kanala kamencem ili hiposekrecije žlijezde. Simptomi su nateknuće, bol, crvenilo i osjetljivost. Dijagnoza se postavlja klinički. CT, ultrazvuk i MR mogu pomoći u traženju uzroka. Liječi se antibioticima.
Etiologija
Sijaloadenitis se obično razvija nakon hiposekrecije ili začepljenja kanala ali se može razviti i bez očitog uzroka. Velike žlijezde slinovnice su parotidne, submandibularne i sublingualne žlijezde.
Sijaloadenitis je najčešći kod parotidne žlijezde i obično se javlja kod
-
Pacijenta u 50-im i 60-im godinama
-
Kroničnih bolesnika s kserostomijom
-
Bolesnika sa Sjogrenovim sindromom
-
Adolescenata i mladih odraslih s anoreksijom
Najčešći uzročnik je Staphylococcus aureus, potom streptokoki, koliformne bakterije te miješani anaerobi.
Upala parotidne žlijezde također se može razviti kod bolesnika kod kojih je provedeno zračenje usne šupljine ili radiojodna terapija karcinoma štitnjače (1). Iako ponekad opisana kao sialoadenitis ta upala je rijetko posljedica bakterijske infekcije, posebno u odsutnosti vrućice.
Literatura
Simptomi i znakovi
Nastaju vrućica, tresavica, jednostrana bol i nateknuće. Žlijezda je tvrda i difuzno bolna, uz crvenilo i edem nadležeće kože. Pritiskom na zahvaćenu žlijezdu često se može istisnuti gnoj, koji se zatim kultivira Žarišno povećanje može ukazivati na apsces.
Dijagnostika
CT–om, ultrazvukom ili MR–om se može potvrditi sijaloadenitis ili apsces koji nisu klinički očiti, premda se MR–om ne mora prepoznati zaglavljeni kamenac. Ako se gnoj može istisnuti iz kanala zahvaćene žlijezde, on se šalje na bojenje po Gramu i kultivaciju.
Liječenje
Liječenje se započinje antibioticima s djelovanjem na S. aureus (npr. dikloksacilin u dozi od 250 mg PO 4×/dan, 1. generacija cefalosporina ili klindamicin), a terapija se podešava prema rezultatima antibiograma. Porastom prevalencije na meticilin otpornog stafilokoka (MRSA), osobito među starcjima te onima smještenima u ustanove, često je potrebna primjena vankomicina. ispiranje usta tri puta na dan 12 postotnim klorheksidinom smanjit će bakterijsko opterećenje u usnoj šupljini, te će unaprijediti oralnu higijenu.
Također su važni hidracija, sijalogozi (npr. limunov sok, tvrdi bombon ili druge stvari koje potiču lučenje sline), topli oblozi, masiranje žlijezde i dobra higijena usne šupljine. Kod formiranog apscesa potrebna je drenaža.
Ponekad je, u bolesnika s kroničnim ili opetovanim sialoadenitisima indicirana površinska parotidektomija ili odstranjenje submandibularne žlijezde.
Druge infekcije slinovnica
Zaušnjaci često uzrokuju oticanje parotide ( vidi: Uzroci Povećanja Parotida i Drugih Žlijezda Slinovnica).
Bolesnici s HIV–om često imaju povećane parotide uslijed jedne ili više limfoepitelnih cista.
Bolest mačjeg ogreba (uzročnik Bartonela) često zahvaća limfne čvorove uz parotidu te neposrednim širenjem može zahvatiti i žlijezdu. Premda je bolest mačjeg ogreba samolimitirajuća bolest i prolazi spontano, često se primjenjuju antibiotici, a ukoliko se razvije apsces potrebna je incizija i drenaža.
Infekcije tonzila ili zuba atipičnim mikobakterijama mogu neposrednim širenjem zahvatiti velike žlijezde slinovnice. PPD može biti negativan, a za dijagnozu je potrebno učiniti biopsiju i kulturu tkiva na acidorezistentne bakterije. Preporuke za liječenje su dvojbene. Mogućnosti uključuju kirurško odstranjenje zahvaćenog tkiva uz kiretažu, potpuno odstranjenje zaraženog tkiva i primjenu antituberkulotika (što je rijetko potrebno).