Dva testa koja se najčešće koriste za procjenu plućnih bolesti su:
Šestominutni test slobodnim hodom
Ovim se jednostavnim testom određuje najveća udaljenost koju bolesnik može prevaliti slobodnim hodom za 6 min. Test uglavnom procjenjuje funkcionalni kapacitet (radnu sposobnost), ali ne daje specifične podatke o pojedinim sustavima (kardijalni, pulmonalni, hematološki, mišićno-koštani) koji su bili angažirani pri izvođenja testa. Također, ne procjenjuje ni pacijentov uloženi napor (suradnju). Ovaj test služi za preoperativnu i postoperativnu procjenu bolesnika kod kojih se planira transplantacija pluća i za procjenu stanja nakon kirurške redukcije plućnog volumena, za praćenje odgovora na terapijske intervencije i plućnu rehabilitaciju, te za predviđanje mortaliteta i morbiditeta kod pacijenata s bolestima krvnih žila srca i pluća.
Spiroergometrija (CPET)
Ovaj kompjutorizirani test omogućava analizu izmjene respiratornih plinova u svakom pojedinom udahu u miru i tijekom opterećenja, s tim da se intenzitet opterećenja postupno povećava do pojave simptoma koji ograničavaju testiranje ili do postizanja maksimalnog opterećenja. Podaci o plućnoj ventilaciji, potrošnji kisika, stvaranju ugljičnog dioksida i frekvenciji srca prikupljaju se i koriste za izračunavanje drugih varijabli; mogu se izmjeriti i plinovi u arterijskoj krvi (ABS). Opterećenje se izvodi na pokretnoj traci ili bicikl–ergometru. Prednost bicikl–ergometra je u tome što se opterećenje može direktno dozirati, a na test manje utječe pretilost.
Spiroergometrija prvenstveno utvrđuje može li, ili ne može, pacijent podnijeti maksimalno opterećenje, tj. je li podnošenje maksimalnog opterećenja normalno ili smanjeno (VO2max) i, ako je smanjeno, sugerira moguće uzroke. Spiroergometrija se koristi za otkrivanje koji to organski sustavi doprinose pojavi dispneje u naporu i nepodnošenju opterećenja te u kojoj mjeri. Test je također senzitivniji za otkrivanje rane ili supkliničke bolesti od manje složenih testova koji se vrše u mirovanju. Primjeri njegove primjene su:
-
procjena sposobnosti podnošenja fizičkog opterećenja kod određivanja stupnja invalidnosti
-
preoperativna procjena
-
razlučivanje dvojbe radi li se o dispneji kardijalne ili pulmonalne geneze kod pacijenata koji imaju bolesna oba organska sustava
-
odabir kandidata za transplantaciju srca
-
u prognostičke svrhe kod pojedinih bolesti (npr. bolesti srca, vaskularne bolesti pluća i cistične fibroze)
Spiroergometrija također pomaže u procjeni terapijskog odgovora i kao vodič za vježbe opterećenja kod rehabilitacijskih programa. Za praćenje terapijskog odgovora ili progresije bolesti, može biti korisnija ujednačena spiroergometrija koja uključuje najmanje 6 minuta neprekidnog opterećenja (rada) na 50 do 70% od maksimalne stope opterećenja postignute za vrijeme maksimalnog opterećenja pri spiroergometriji, nego postupno povećavanje opterećenja do maksimalnog. Ponovljena procjena pri istoj brzini hoda nakon određenog vremena, omogućava uspoređivanje podataka i senzitivna je što se tiče procjene poboljšanja ili pogoršanja kardiopulmonalne funkcije.
Spiroergometrija procjenjuje više parametara, iako nijedan pojedinačno nema dijagnostičku vrijednost što se tiče otkrivanja etiologije smanjenog podnošenja opterećenja. Umjesto toga koristi se integrativni pristup koji uzima u obzir kliničke podatke, događaje tijekom izvođenja testa opterećenja i prepoznavanje osnovnih obrazaca fizioloških odgovora.