Urednik sekcije: prof. dr. sc. Petar Gaćina, dr. med.
Prijevod: Dajana Deak, dr. med.
Aplastična anemija je poremećaj u kojem su oštećene stanice koštane srži koje se razvijaju u zrele krvne stanice, što dovodi do malog broja crvenih krvnih stanica, bijelih krvnih stanica i / ili trombocita.
Kada su stanice koštane srži (matične stanice) koje se razvijaju u zrele krvne stanice i trombocite oštećene ili potisnute, koštana srž može prestati funkcionirati. Ovaj poremećaj koštane srži naziva se aplastična anemija. Poremećaj koštane srži dovodi do premalo crvenih krvnih stanica (anemija—vidi također Pregled anemije), premalo bijelih krvnih stanica (leukopenija) i premalo trombocita (trombocitopenija).
Izraz aplastična anemija koristi se za označavanje anemije koja se javlja kada je potisnuta proizvodnja svih vrsta krvnih stanica. Ako je proizvodnja samo crvenih krvnih stanica potisnuta, poremećaj se naziva izolirana aplazija crvenih krvnih stanica.
Kada se uzrok aplastične anemije ne može dijagnosticirati (tzv. idiopatska aplastična anemija), uzrok je vjerojatno autoimuni poremećaj, u kojem imunološki sustav potiskuje matične stanice koštane srži.
Ostali uzroci uključuju
-
infekciju virusima kao što su parvovirus, Epstein Barr virus i citomegalovirus
-
izloženost zračenju
-
toksine (kao što je benzen)
-
kemoterapijske lijekove i druge lijekove (kao što je kloramfenikol)
-
trudnoću
-
hepatitis
Simptomi
Simptomi aplastične anemije obično se polako razvijaju tjednima do mjeseci.
Anemija uzrokuje umor, slabost i bljedoću. Leukopenija uzrokuje povećanu osjetljivost na infekcije. Trombocitopenija uzrokuje lako stvaranje modrica i krvarenje.
Dijagnoza
-
Krvni testovi
-
Ispitivanje koštane srži
Krvni testovi se rade kod ljudi koji imaju simptome anemije. Kada krvni testovi pokažu da su brojevi svih krvnih stanica smanjeni, radi se pregled koštane srži.
Aplastična anemija se dijagnosticira kada mikroskopsko ispitivanje uzorka koštane srži (biopsija koštane srži) otkriva naglo smanjenje stanica koštane srži.
Liječenje
Osobe s teškom aplastičnom anemijom mogu umrijeti ako se odmah ne liječe. Transfuzija crvenih krvnih stanica, trombocita i tvari koje se nazivaju faktori rasta mogu privremeno povećati broj crvenih krvnih stanica, bijelih krvnih stanica i trombocita. Međutim, budući da transfuzije mogu spriječiti kasniju transplantaciju matičnih stanica, krvni proizvodi se upotrebljavaju samo kada su neophodni.
Transplantacija matičnih stanica je uobičajeni tretman u aplastičnoj anemiji jer može izliječiti bolest, osobito kod mlađih ljudi koji imaju odgovarajućeg donora matičnih stanica. Ako transplantacija nije moguća, ljudima se daje antitimocitni globulin i ciklosporin kako bi se suzbio imunološki sustav i omogućilo matičnim stanicama koštane srži da se regeneriraju.